درسهايى براى زندگى (سخنان گهربار امام حسن عسكري ع)
بهترين درسها همان است كه انسان از آنها در زندگانى خويش بهره برمى دارد. ائمه هدى عليهم السلام آموزشهاى زندگى بخش فراوانى ارائه داده اند كه اگر ما به فهم آنها نايل شويم نيكبخت ترين مردم در دنيا و نزديك ترين آنها به خشنودى خداوند در آخرت خواهيم بود.
در آنچه كه ذيلاً نقل مى شود به تأمل در باره پاره اى از سخنان امام در اين عرصه مهم خواهيم پرداخت:
تا آنجا كه تحمّل دارى، در خواست و سؤال مكن، زيرا براى هر روزى،رزق جديد است و بدان كه پا فشارى و اصرار در سؤال و كمك خواستن هيبت انسان را از بين مى برد وباعث رنج و سختى مى گردد.
صبر پيشه كن تا خداونددرى بروى تو بازكند كه گذشتن از آن براى تو سهل و آسان باشد. چه نزديك است خداوند كارساز به انسان درمانده، وامنيت و آسايش به شخص فرارى ترسان، پس شايد غيرتها نوعى از تأديب الهى باشد. و بهره ها و نصيب هامراتبى است، پس بر چيدن ميوه اى كه نرسيده است عجله مكن، چرا كه دروقت مناسب آنرا بدست خواهى آورد. و بدان، تدبير كننده كارت بوقتى كه كارت را اصلاح كند آگاه تر است، به اختيار او در همه امور خود كه بنفع توست اطمينان كن، و در بر آوردن حاجات خود قبل از رسيدن وقت آن، عجله منما كه قلب و سينه ات، تنگ مى شود، و يأس بر تو چيره مى شود. و بدان كه ازبراى بخشش، اندازه و مقدارى است كه اگر از آن فزونى يابد، اسراف خواهدبود و از براى مدارا و احتياط اندازه اى است كه هر گاه از آن بيشتر شود، جبن و ترس است و از براى اقتصاد و ميانه روى مقدار است كه زيادتر از آن بخل است و شجاعت را مقدارى است كه افزون آن تهوّر و بى باكى است و ازتيزهوش آرام بر حذر باش".(8)
بهترين برادران تو كسى است كه گناهت را فراموش كرد و نيكى ترابه خويش يادآورد. سست حيله ترين دشمنان كسى است كه دشمنى خويش را آشكار ساخت.
زيبائى چهره، جمال برون است و زيبايى عقل جمال درون است" "سزاوارترين مردم به محبّت كردن، كسى است كه از او اميد محبّت كردن دارند.
پليدي ها در خانه اى قرار داده شدند و دروغ كليد آن خانه است".
نادانى دشمن است، و حلم حكومت، و راحتى دلها را نشناخت آن كه حلم، پارهه اى اندوه صبر و دشمنى را به وى جرعه جرعه نچشاند.
هر كه بر پشت باطل سوار شد، در سراى پشيمانى فرود آمد.
تقديرهاى غالب با كشمكش دفع نگردند، و ارزاق نوشته شده را به آزنتوانند بدست آرند، و با امساك نتوان آنها را دفع گرداند".
عطاياى (شخص) كريم تو را پيش او خوب جلوه مى دهد و بدو نزديكت مى سازد، و عطاياى )شخص( فرو مايه تو را از او دور مى كند و به نزدش منفورت مى سازد".
هر كه پارسايى خوى او باشد و كرم سرشت او و بردبارى عادت او دوستانش زياد گردد و تمجيد بر او فراوان، و با ستايش هايى نيكويى كه از اومى كنند بر دشمنانش پيروز مى شود.
در تشويق به روزه گرفتن و نماز شب خواندن فرمود: "شب زنده دارى گواراتر از خواب است و گرسنگى در خوبى خوراك فزاينده تر.(9) "مؤمن براى مؤمن بركت است و بر كافر حجّت.
دل احمق در دهان اوست و دهان حكيم در دل او.
توجّه به رزقى كه برايت تضمين شده، تو را از كار واجبت باز ندارد".
هيچ عزيزى از حق جدا نشد جز آنكه خوار شد، و خوارى حق رانگرفت مگر آنكه سر فراز شد.
دوست نادان، مايه رنج است.
دو خصلت است كه والاتر از آنها چيزى نيست: ايمان به خداوند و سود رساندن به برادران".
گستاخى فرزند بر پدر، در كوچكى، منجر به عاق شدن در بزرگى اش شود.
اظهار شادمانى در برابر شخص غمزده، بى ادبى است.
بهتر از زندگى چيزى است كه اگر از دستش بدهى، زندگى را منفور دارى و بدتر از مرگ چيزى است كه چون بر تو فرود آيد مرگ را محبوب شمارى".
رياضت دادن نادان و ترك دادن معتاد از چيزى كه بدان عادت كرده،خود معجزه است.
تواضع نعمتى است كه بر آن حسد نبرند.
آدمى را طورى گرامى ندار كه بر او سخت بگذرد.
هر كه برادرش را نهانى اندرز داد او را آراسته و آن كه در برابر ديگرانش پند گفت، زشتش ساخته".
هيچ بلايى نيست مگر اينكه براى خدا در پيرامون آن نعمتى است.
چه زشت است براى مؤمن گرايشى كه او را خوار مى كند.(10)